កន្លងមក មានមហាជនជាច្រើន តែងចោទសួរជាសំណួរផ្សេងៗពាក់ព័ន្ធទៅនឹងមូលហេតុនៃការដាប់ប្រហោងរាក់ៗតាមជញ្ជាំងប្រាសាទអង្គរ ខណៈតាមរយៈមតិនានាតាមបណ្ដាញសង្គមកន្លងមក មានការផ្តល់ជាយោបល់ ជាចម្លើយផ្សេងៗគ្នា ពុំមានបញ្ជាក់ពីមូលការសិក្សាណាមួយច្បាស់លាស់ឡើយ។
ទាក់ទិនទៅនឹងរឿងនេះ តាមរយៈផេក បុរាណាចារ្យ បានបញ្ជាក់ឱ្យដឹងថា មូលហេតុដែលនាំឱ្យបុព្វបុរស ជាងចម្លាក់ខ្មែរនាសម័យនោះ ដាប់ឆ្លាក់ ឬ បន្សល់ប្រហោងទាំងនេះ តាមការសិក្សា និងពិចារណា ឃើញថាមានច្រើនប្រការ ប៉ុន្តែមានចំណុច ៣ ធំៗ ដែលគួរយកមកស្វែងយល់ ដែលមានដូចជា ៖
១. បញ្ហាថ្ម និង ចម្លាក់
ក្នុងបច្ចេកទេសរាល់ចម្លាក់ ដែលឆ្លាក់ខុសមិនអាចកែបាន ឬថ្មដែលឆ្លាក់នោះខុសប្រក្រតី ប្រេះបែក រឹងខ្លាំងមិនអាចដំណើរឆ្លាក់បន្តទៅទៀត គេត្រូវដាប់ចេញត្រង់ចំណុចនោះក្នុងជម្រៅណាមួយ ស្របតាមបច្ចេកទេសរបស់គេ។ ជាទូទៅ គេដាប់រាងបួនជ្រុងឬរាងចតុកោណកែង ដោយរំលីងយ៉ាងស្មើស្អាត ដើម្បីងាយនឹងជំនួសដោយថ្មថ្មី ដែលយើងអាចហៅថា ថ្មឆ្នុក។
ថ្មឆ្នុក ក៏នឹងត្រូវបានឆ្លាក់ជាក្បាច់ឬចម្លាក់ ដើម្បីអោយស៊ីគ្នានឹងផ្ទៃជញ្ជាំងថ្ម ដែលឆ្លាក់រួចជាស្រេចហើយនោះផងដែរ តែជាទូទៅគេធ្វើវានៅពេលគេឆ្លាក់ចម្លាក់រួចអស់ទើបគេមានពេលនឹងបន្ថែមវា។ តែដូចដែលយើងជ្រាបស្រាប់ហើយ ការសាងសង់ប្រាសាទធំៗ ដូចអង្គរវត្តជាដើម ពុំទាន់បានចប់សព្វគ្រប់ទេ បន្សល់នូវទីតាំងប្រហោងថ្ម មួយចំនួនធំ ដែលពុំទាន់មានការបិទឆ្នុកថ្ម និងរំលីងអោយស្អាតត្រឹមត្រូវដូចដើម។ ឯកន្លែងខ្លះទៀតដែលគេបិទឆ្នុកថ្មហើយ ប្រហែលជាត្រូវបានគេដកឆ្នុកថ្មចេញដោយចេតនា ដោយមនុស្សជំនាន់ក្រោយ ដែលគេសង្ស័យថា ក្នុងឆ្នុកនោះ មានរតនវត្ថុផ្សេងៗ ឬមួយក៏មានក្រុមមនុស្សមួយចំនួននាសម័យកណ្តាល ផ្សងដាក់រតនវត្ថុក្នុងថ្មឆ្នុក ជាហេតុដែលក្រោយមក មានមនុស្សជំនាន់ក្រោយ មកដកចេញនូវថ្មឆ្នុកនេះដើម្បីរុករក។
២. គន្លឹះថ្ម
គន្លឹះថ្ម ជាបច្ចេកទេសនៅក្នុងការសាងសង់នៅសម័យបុរាណ តាមជញ្ជាំងប្រាសាទក្តី តាមកម្រាលថ្មប្រាសាទក្តី គេតែងធ្វើជាគន្លឹះថ្មតូចៗ ដើម្បីភាពងាយស្រួលនឹងដកចេញ ហើយជួសជុលប្រាសាទនាពេលក្រោយៗទៀត។ ថ្មគន្លឹះ ឬ ដែលហៅថា ដំណាប់ នេះ គេតែងដាក់នៅចន្លោះថ្មធំៗ ២ ដើម្បីគៀបថ្មអោយណែន ហើយភាគច្រើនគេប្រើប្រាស់ថ្ម ដែលមានសាច់រឹង ទើបពេលខ្លះយើងសង្កេតឃើញថា ឆ្នុកថ្មខ្លះមានពណ៌ខុសពី ថ្មភក់ធម្មតា។
៣. ស្នៀតថ្ម
ការដឹកជញ្ជូនថ្មយកមកសាងសង់ លើកដាក់ជញ្ជាំងនៅសម័យបុរាណ ចាំបាច់ត្រូវប្រើប្រាស់ ស្នៀតថ្ម ដើម្បីនឹងលើកថ្ម មកបណ្តុបលើគ្នាបាន។ ក្នុងការដាក់ស្នៀតនោះទៀតសោត គេត្រូវចោះជាប្រហោងថ្ម រាងធំបន្តិចដើម្បីសៀតឈើសើមទឹកចូល។ នៅពេលគេលើកបណ្តុបលើជញ្ជាំងប្រាសាទរួចរាល់ហើយ បញ្ហាដែលកើតមានឡើងនោះគឺ ចន្លោះប្រហោងរបស់ស្នៀតថ្មនេះ។
ជាឧទាហរណ៍ នៅថែវខាងត្បូងរបស់ប្រាសាទអង្គរវត្ត ដែលមានចម្លាក់និយាយពីក្បួនព្យុហយាត្រា របស់ព្រះបាទសូរ្យវម៌្មទី ២ ទំនងដោយសារគេផ្កាប់កន្លែងប្រហោងស្នៀតរបស់ថ្មចុះទៅក្រោម នៅពេលគេធ្វើការរំលីងថ្មឱ្យស្មើគ្នា ដើម្បីចាប់ផ្តើមឆ្លាក់ចម្លាក់។
ការរំលីងថ្មនេះ អាចបណ្តាលឱ្យដាច់សាច់ថ្ម ផុតដល់ប្រហោងស្នៀតតែម្តង ជាហេតុដែលគេត្រូវកែតម្រូវដោយដាប់ប្រហោងទាំងនោះអោយស្មើគ្នា មានរាងជាជ្រុងៗ ងាយស្រួលក្នុងការស៊ូកថ្មឆ្នុកនាវេលាក្រោយ។ តែដោយថាពេលវេលាសាងសង់ប្រាសាទមានកម្រិត មិនអាចសាងសង់ទាន់ពេលវេលា ការដាក់ឆ្នុកថ្មក៏មិនទាន់បានសម្រេច ១០០ ភាគរយ ហើយក៏បន្សល់ស្លាកស្នាមរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ។ ម្យ៉ាងទៀតក៏នឹងអាចមានក្រុមមនុស្សមួយចំនួន ធ្វើការដកឆ្នុកថ្មនេះចេញ ដោយមូលហេតុផ្សេងៗរបស់ពួកគេ ដែលនឹកស្មានពុំដល់ ទើបយើងឃើញមាននៅសល់តែប្រហោងថ្មច្រើនដូចនេះក៏ថាបាន៕
ប្រភព និង រូបភាព ៖ បុរាណាចារ្យ
