ប្រិយមិត្តមួយចំនួនច្បាស់ជាបានស្គាល់វេជ្ជបណ្ឌិត គួច ម៉េងលី ដែលលោកគឺជាអ្នកឧកញ៉ាមានសញ្ជាតិខ្មែរ-អាមេរិក ជាវេជ្ជបណ្ឌិតដ៏មានប្រជាប្រិយភាព និង ជាអ្នកអប់រំដែលបានចែករំលែកចំណេះដឹងល្អៗក្នុងការរស់នៅ និង សហគ្រិនភាព ជាដើម។
ថ្មីៗនេះ តាមរយៈផេករបស់វេជ្ជបណ្ឌិត លោកបានចែករំលែកនូវចំណេះដឹង ដោយបានបញ្ជាក់ពីមូលហេតុទូទៅ ដែលមនុស្សអាចឆាប់ស្លាប់ក្រោយចូលវ័យ ៦០ ឆ្នាំ មានដូចជា៖
១. កង្វះសកម្មភាពរាងកាយ
- ផលប៉ះពាល់៖ របៀបរស់នៅបែបស្ងប់ស្ងាត់បង្កើនហានិភ័យនៃជំងឺបេះដូង ជំងឺដាច់សរសៃឈាមខួរក្បាល ជំងឺទឹកនោមផ្អែម ជំងឺធាត់ និង ជំងឺមហារីកមួយចំនួន។
- ភស្តុតាង៖ ការធ្វើលំហាត់ប្រាណជាទៀងទាត់ធ្វើឱ្យសុខភាពសរសៃឈាមបេះដូង ដង់ស៊ីតេឆ្អឹង ការចល័ត និង សុខុមាលភាពផ្លូវចិត្តប្រសើរឡើង។
២. គុណភាពនៃការគេងមិនល្អ
- ផលប៉ះពាល់៖ ការគេងមិនលក់រ៉ាំរ៉ៃ ឬ ជំងឺដូចជាការគេងថប់ដង្ហើម (ស្រមុក) មានទំនាក់ទំនងទៅនឹងការថយចុះការចងចាំ ជំងឺសរសៃឈាមបេះដូង និង ភាពស៊ាំចុះខ្សោយ។
- ភស្តុតាង៖ ការសិក្សាបង្ហាញថាការគេងមិនបានគ្រប់គ្រាន់បង្កើនហានិភ័យនៃការស្លាប់ និង បង្កើនល្បឿននៃជំងឺដែលទាក់ទងនឹងភាពចាស់។
៣. ភាពឯកោរ៉ាំរ៉ៃ និង ភាពឯកោពីសង្គម
- ផលប៉ះពាល់៖ ភាពឯកោមានទំនាក់ទំនងយ៉ាងខ្លាំងជាមួយនឹងជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្ត ការយល់ដឹងថយចុះ (រួមទាំងជំងឺវង្វេង) និង អត្រាមរណភាពខ្ពស់។
- ភស្តុតាង៖ វាបង្កើនអរម៉ូនស្ត្រេស ការរលាក និង កាត់បន្ថយភាពធន់នឹងជំងឺ។
៤. កង្វះអាហារូបត្ថម្ភ (B12, វីតាមីន D, អូមេហ្គា 3 -ល-)
- ផលប៉ះពាល់៖ កង្វះកង្វះអាហារូបត្ថម្ភទាំងនេះគឺជារឿងធម្មតាចំពោះមនុស្សវ័យចំណាស់ និង រួមចំណែកដល់ការថយចុះនៃការយល់ដឹង ឆ្អឹងខ្សោយ អស់កម្លាំង បញ្ហាប្រព័ន្ធភាពស៊ាំ និង ជំងឺផ្លូវអារម្មណ៍។
- ភស្តុតាង៖ វីតាមីន B12 ចាំបាច់សម្រាប់សុខភាពសរសៃប្រសាទ វីតាមីន D សម្រាប់ឆ្អឹង និង ភាពស៊ាំ និង អូមេហ្គា 3 សម្រាប់មុខងារខួរក្បាល និង បេះដូង។
៥. ការប្រើថ្នាំលើសកម្រិត និង ថ្នាំច្រើនប្រភេទ
- ផលប៉ះពាល់៖ ការលេបថ្នាំច្រើនពេកបង្កើនហានិភ័យនៃអន្តរកម្មថ្នាំ ការដួល ការភ័ន្តច្រឡំ និង ការខូចសរីរាង្គ។
- ភស្តុតាង៖ ជារឿយៗមនុស្សចាស់តែងលេបថ្នាំលើសពី ៥ ប្រភេទជារៀងរាល់ថ្ងៃ ដែលបង្កើនហានិភ័យនៃផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមាននៃការប្រើប្រាស់ថ្នាំ។
៦. ការបាត់បង់គោលបំណងឬអត្ថន័យ
- ផលប៉ះពាល់៖ ការចូលនិវត្តន៍ ឬ ក្លាយជាមនុស្សដែលមិនពាក់ព័ន្ធជាមួយសង្គម អាចនាំឱ្យមានជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្ត ថប់បារម្ភ និង ស្មារតីស្ពឹកស្រពន់ ដែលធ្វើឱ្យសុខភាពរាងកាយចុះខ្សោយ។
- ភស្តុតាង៖ ការសិក្សាបង្ហាញថា ការមានគោលបំណងកាន់តែរឹងមាំមានទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងអាយុវែង និង លទ្ធផលសុខភាពប្រសើរជាងមុន៕
ប្រភព ៖ Mengly J. Quach, MD, MPH
